بررسی های اسلامی

برای ریاضت در لغت چند معنا ذکر شده،از جمله آن ها تحمّل رنج وسختی برای تهذیب نفس،کوشش وسعی چنان که در زبان عربی به ورزش که تلاش جسمی است ریاضت گفته می شود و یا علم ریاضی که در آنتلاش و کوشش فکری و ذهنی صورت می گیرد.

اما در اصطلاح  ریاضت به تحمّل رنج و سختی کشیدن از نظر جسمانی برای رسیدن قدرت و توانمندیدر روح و نفس اطلاق می شود.با ذکر این مقدمه باید گفت ریاضت های شرعی مانند روزه و ریاضت های غیر شرعی مانند عملمرتاضان و کسانی که ادعایی در برتری های روحی و نفسانی دارند مانند  ادعاهایی که در فرقه هایمعنویت گرا مطرح شده است به امور زیر بر می گردد.

الف)در ریاضت های غیر شرعی،هر نوع سختی دادن به جسم را مجاز می شمارند زیرا هدف رسیدن بهقدرت روحی است.به عبارت دیگر برای رسیدن به این هدف از هر وسیله ای استفاده می نمایند در حالی کهدر ریاضت شرعی برنامه ی ریاضت همراه توجه به سلامت جسم است زیرا ارتباط تنگاتنگی بین جسم و روحقائل است،چنان که پیامبر مکرم اسلام(ص)می فرمایند:(روزه بگیرید تا سلامت باشید(

ب) ریاضت های شرعی منبع و مرجع شرعی دارد در برنا مه ی ریاضت از سوی خداوند که واقف به موقعیتجسمی و روحی انسان است تقویت یک بعد سبب بی توجهی به ابعاد دیگر نیست،برای مثال در روزهکه یک ریاضت شرعی است،زمان و مقدار گرسنگی و تشنگی کشیدن یا عدم بهره از غرائز جنسی و مانندآن با توجه به ظرفیت و توان انسان مدّ نظر است لذا یک ماه در سال و آن هم در ساعت های محدود از روزاما در آیین های بشری مانند هندوئیزم،بود یزم و... این  دقت نظر به توانایی و نیازهای لازم جسمی در ریاضتکشنده مدّ نظر قرار نمی گیرد،لذا آن موقعیت تعادلی که باید بین جسم و روح حکم فرما باشد موجود نیست.

ج)تفاوت دیگر این دو در این است که در ریاضت شرعی بر خلاف ریاضت غیر شرعی رسیدن به قدرت هایروحی و تقویت اراده که در یوگا و امثال آن مدّ نظر است،مطرح نیست و بلکه رسیدن به این موقعیت ها درمسیر رسیدن به مقامات معنوی است و خود به خود برای سالک در طریق ریاضت شرعی محقق می شودو او اعتنایی به آن به عنوان هدف و این که به نتیجه رسیده است،ندارد.